Στις πρώτες ώρες της 28ης Οκτωβρίου 1940, ο Γιώργος Σεφέρης καταγράφει στο ημερολόγιο του τις συγκλονιστικές στιγμές της κήρυξης του πολέμου, αποτυπώνοντας την αβεβαιότητα και την προσμονή που χαρακτήριζαν την Ελλάδα εκείνης της εποχής.

- Η 28η Οκτωβρίου 1940 αποτελεί μια από τις πιο σημαδιακές ημερομηνίες στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας.

Η κήρυξη του πολέμου από την Ιταλία και η απάντηση του Ιωάννη Μεταξά με το ιστορικό «Όχι» σηματοδότησαν την είσοδο της χώρας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέσα από τα ημερολόγια των διανοουμένων της εποχής, όπως ο Γιώργος Σεφέρης, μπορούμε να ανασυνθέσουμε την ατμόσφαιρα και τα συναισθήματα που επικρατούσαν εκείνη την ημέρα.

Η καταγραφή του Γιώργου Σεφέρη

Στις 28 Οκτωβρίου 1940, ο Γιώργος Σεφέρης, προϊστάμενος τότε της Διεύθυνσης Εξωτερικού Τύπου στο Υπουργείο Τύπου και Τουρισμού, καταγράφει στο ημερολόγιό του τις πρώτες ώρες της κήρυξης του πολέμου. Ξυπνά στις 3:30 π.μ. από το τηλέφωνο που τον ενημερώνει για την κήρυξη του πολέμου. Η φράση «Έχουμε πόλεμο» τον βρίσκει να διαβάζει Μακρυγιάννη, και η αυγή που ακολουθεί είναι «άλλη αυγή: άγνωστη». Η αβεβαιότητα και η προσμονή για το μέλλον διαπνέουν τις σκέψεις του ποιητή.
Αμέσως μετά την ενημέρωση, ο Σεφέρης ντύνεται και κατευθύνεται στο Υπουργείο Τύπου. Στο δρόμο, παρατηρεί την ησυχία της πόλης, η οποία σύντομα θα διαταραχθεί από τις εξελίξεις.
Στο Υπουργείο, συναντά λίγους υπαλλήλους και μαθαίνει ότι ο Ιταλός πρέσβης Γκράτσι είχε δει τον Μεταξά στις 3:00 π.μ., παραδίδοντάς του την ιταλική νότα. Ο Μεταξάς την απορρίπτει, αναγνωρίζοντας την ως κήρυξη πολέμου, και καλεί τον Βρετανό πρέσβη.
Η ημέρα συνεχίζεται με την προετοιμασία του διαγγέλματος του βασιλιά και την αποστολή του πρώτου πολεμικού ανακοινωθέντος.

Ο Σεφέρης, παρά την κούραση, καταγράφει στο ηεμρολόγιο του:

Δευτέρα 28 Οκτώβρη 1940

    «Κοιμήθηκα δύο το πρωί, διαβάζοντας Μακρυγιάννη. Στις τρεις και μισή μια φωνή μέσα από το τηλέφωνο με ξύπνησε: «Έχουμε πόλεμο». Τίποτε άλλο, ο κόσμος είχε αλλάξει. Η αυγή, που λίγο αργότερα είδα να χαράζει πίσω από τον Υμηττό, ήταν άλλη αυγή: άγνωστη. Περιμένει ακόμη εκεί που την άφησα. Δεν ξέρω πόσο θα περιμένει, αλλά ξέρω πως θα φέρει το μεγάλο μεσημέρι.
    Ντύθηκα κι έφυγα αμέσως. Στο Υπουργείο Τύπου δυο-τρεις υπάλληλοι. Ο Γκράτσι είχε δει τον Μεταξά στις τρεις. Του έδωσε μια νότα και του είπε πως στις 6 τα ιταλικά στρατεύματα θα προχωρήσουν. Ο πρόεδρος τού αποκρίθηκε πως αυτό ισοδυναμεί με κήρυξη πολέμου, και όταν έφυγε κάλεσε τον πρέσβη της Αγγλίας.
    Αμέσως έπειτα με τον Νικολούδη στο Υπουργείο Εξωτερικών. Ο πρόεδρος ήταν μέσα με τον πρέσβη της Τουρκίας. Στο γραφείο του Μαυρουδή, ο Μελάς έγραφε σπασμωδικά ένα τηλεγράφημα. Ο Μαυρουδής μέσα στο παλτό του σαν ένα μικρό σακούλι. Διάβασα τη νότα του Γκράτσι. Ο Γάφος κι ο Παπαδάκης τηλεφωνούσαν. Καθώς ετοίμαζα το τηλεγράφημα του Αθηναϊκού πρακτορείου, μπήκε ο Τούρκος πρέσβης για να ιδεί τη νότα και σε λίγο ο πρόεδρος με όψη πολύ ζωντανή. Έπειτα άρχισαν να φτάνουν οι υπουργοί, χλωμοί περισσότερο ή λιγότερο, καθένας κατά την κράση του. Το υπουργικό συμβούλιο κράτησε λίγο. Ο Μεταξάς πήγε αμέσως στο γραφείο του κι έγραψε το διάγγελμα στο λαό . Το πήραμε και γυρίσαμε στο Υπουργείο Τύπου. Μέσα από τα τζάμια του αυτοκινήτου, η αυγή μ' ένα παράξενο μυστήριο χυμένο στο πρόσωπό της. Έγραψα μαζί με το Νικολούδη το διάγγελμα του βασιλιά. Καμιά δακτυλογράφος ακόμη· πήγα σπίτι μια στιγμή και το χτύπησα στη γραφομηχανή μου. Η Μαρώ μού είχε ετοιμάσει καφέ. Γύρισα στο Υπουργείο καθώς σφύριζαν οι σειρήνες... Στη γωνία Κυδαθηναίων μια φτωχή γυναίκα με μια υστερική σύσπαση στο πρόσωπο.
    Τώρα όλοι ήταν μαζεμένοι στα υπόγεια της «Μεγάλης Βρετανίας». Ο βασιλιάς, με ύφος νέου αξιωματικού· υπόγραψε το διάγγελμά του και φύγαμε.
    Τηλεφώνησα στο τηλεγραφείο να σταματήσουν τα τηλεγραφήματα και των Γερμανών ανταποκριτών. Οι υπάλληλοι εκεί είναι ακόμη ουδέτεροι. Δεν μπορούν να πιστέψουν τη φωνή μου:
    ―Είστε βέβαιος; και των Γερμανών;
    ―Και των Γερμανών, είπα.
    ―Τι δικαιολογία να δώσουμε;
    Δεν έχω καιρό για συζητήσεις:
    ―Πέστε τους πώς είναι χαλασμένα τα σύρματα με το Βερολίνο, κι αν φωνάζουν πολύ στείλτε τους σ’ εμένα.
    ...Πήρα και έδωσα το πρώτο πολεμικό ανακοινωθέν μας και κατέβηκα στους δρόμους για να ιδώ τα πρόσωπα. Το πλήθος έσπαζε τα τζάμια των γραφείων της Άλα Λιτόρια.»

Περισσότερα στο cnn.gr